Arseen in voeding: oorzaak, gevolg en analyse
Anorganische arseenverbindingen zijn kankerverwekkend en zeker 10 keer schadelijker dan de organische arseenverbindingen (arsenosugar, arsenobetaine en arsenocholine). De normen voor arseen en het onderliggend toxicologisch onderzoek waren altijd gebaseerd op anorganisch arseen. Tot een paar jaar geleden was het echter alleen mogelijk om totaal arseen te bepalen met AAS, ICP-OES en ICP-MS, waarbij het giftig anorganisch arseen werd opgeteld bij het organische gebonden arseen. Hierdoor moesten van bepaalde essentiële grondstoffen de wettelijke maximale normen significant naar boven worden bijgesteld. Producten werden vaak ten onrechte afgekeurd omdat er voornamelijk organisch arseen aanwezig was en maar weinig anorganisch arseen.
In ons voedsel is het gehalte aan arseen doorgaans laag, maar in vis en zeevruchten kan het gehalte hoog zijn vanwege de aanwezigheid van arseen in zeewater. Het overgrote deel van het arseen komt voor als arsenobetaine en is niet schadelijk voor onze gezondheid. Het anorganische arseen is in dergelijke producten normaal 3-5% van het totaal arseen.
Granen en graanproducten bevatten vrij weinig totaal arseen, maar in vergelijking met vis komt dit zware metaal in granen voornamelijk voor in de giftige anorganisch vorm. Tegenwoordig is het goed mogelijk om anorganisch arseen los van het organische arseen nauwkeurig te bepalen. De Europese Unie heeft per 1 januari 2016 de maximumgehalten voor anorganisch arseen (As III en As V) in rijst en rijstproducten bijgesteld (EU Verordening 2015/1006). De NVWA maakte in april 2016 melding van een verhoogd arseengehalte in rijstwafels. Het bleek dat maar 1 van de 37 onderzochte wafels een te hoog arseengehalte had. Een wafel bevat maar een zeer kleine hoeveelheid gepofte rijst en bij een gevarieerd eetpatroon kun je zonder risico een rijstwafel eten.
TLR heeft de afgelopen jaren sterk geïnvesteerd in de analyse van zware metalen. De oude AAS methodes (EN14332 EN14546/15517), zijn vervangen door de nieuwe ICP-MS /HPLC-ICP-MS methoden. TLR maakt gebruik van de NEN-EN 15763 voor het bepalen van de concentratie totaal arseen met een detectiegrens van 0,04 mg/kg. Voor het bepalen van anorganisch arseen hanteert TLR de NEN-EN 16802. Dankzij deze kan anorganisch arseen met een detectiegrens van 0,07 mg/kg en zeer lage meetonzekerheid van 10% gemeten worden.
Wettelijke limieten anorganisch Arseen EU Verordening 1881/2006 (amendement 2015/1006)
